خانواده مهمترین نهاد اجتماعی و کوچکترین هسته جامعه است که از یک زن و مرد و فرزندان آنان تشکیل می شود . اساس و رکن اصلی خانواده به عنوان زیربنای جامعه ، ازدواج است . بدون تردید ازدواج بزرگترین و مهمترین حادثه زندگی هر انسان است ، به طوری که موفقیت و یا شکست هر یک از زوجین میتواند سرنوشت ساز باشد . به همین جهت ازدواج باید بر پایه اصولی صحیح صورت گیرد تا موجبات رشد و شکوفایی افراد و در نتیجه جامعه را فراهم آورد . پس بر هر دختر و پسر ،لازم است که قبل از ازدواج در مورد انتخاب همسر آینده خود اطلاعات کافی کسب کنند و سپس اقدام به ازدواج نمایند.
ما در جوامع مختلف و در جامعه خود ، شاهد بسیاری از ناسازگاریهای خانوادگی و از هم پاشیدگیِ خانواده ها هستیم که مهمترین عوامل آن ، عدم شناخت و درک صحیح زن و مرد از یکدیگر و در نتیجه داشتن انتظارات و توقعات مبهم و غیر واقع بینانه از یکدیگر است.
اهمیت و ضرورت ازدواج
ازدواج یک پیمان مقدس است که در میان تمام اقوام و ملل و در تمام زمانها و مکانها وجود داشته است . سنت دیرینه ای که در آن زن و مرد زندگی مشترکی را آغاز می کنند و پیمان می بندند که مُصاحب ، یار و غمخوار یکدیگر را خوشبخت کنند ، خود و همدیگر را بهتر بشاسند .
به یکدیگر عشق بورزند و با ازدواج خود بر تنهایی خویش پایان دهند. ازدواج یک نیاز و خواست طبیعی زن و مرد است و همه مکاتب سالم در جوامع بشری به ویژه مکاتب آسمانی و خاصه دین مُبین اسلام بر آن صحه نهاده و پیروان خود را به ازدواج دعوت و ترغیب کرده است. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: هیچ بنایی در اسلام بنیانگذاری نشده است که نزد خداوند محبوبتر از ازدواج باشد.بنابراین فواید بسیاری بر ازدواج مترتّب است ، زیرا ازدواج از فطرت و آفرینش ویژه انسانها مایه می گیرد و از ضروریات زندگی انسان به شمار میآید.
هدف از ازدواج
ازدواج از ضروریات زندگی انسان به شمار می آید و هدفها و نیازهای بی شماری را تأمین میکند. از جمله مهمترین هدف های ازدواج می توان نیل به آرامش و سکون ، بقای نسل ، تکمیل و تکامل، سلامت و امنیت اجتماعی و سرانجام تأمین نیازهای روانی - اجتماعی در فرد را نام برد.
1- نیل به آرامش و سکون
مهمترین نیازی که بر اثر ازدواج تأمین می شود ، نیاز به آرامش، امنیت و آسودگی است . این نیاز که در سرشت آدمی ریشه دارد، به حدی حائز اهمیت است که خداوند متعال در بیان فلسفه ازدواج در سوره روم، آیه 21 چنین میفرماید : <یکی از آیات الهی این است که برای شما از جنس خودتان جفتی را بیافرید تا با او انس بگیرید و آرامش بیابید و در بین شما دوستی و مهربانی قرار داد، و در این امر برای افرادی که اهل تفکر باشند، آیات و نشانههایی وجود دارد. <بنابراین قرار دادن زوج (همسر) برای هر فرد،موجب آرامش و امنیت خاطر است و ایجاد محبت و الفت بین زن و مرد در زندگی خانوادگی نیز از نشانههای حکمت و رحمت پروردگار است، در واقع محیط خانه وسیله آرامش روحی زن و مرد قرار داده شده است.
2- تکمیل و تکامل
هیچ انسانی به تنهایی کامل نیست ، به همین جهت پیوسته در جهت جبران نقص و کمبود خویش تلاش میکند. دختران و پسران جوان پس از دوران بلوغ و جوانی ضمن آنکه در صدد رسیدن به استقلال فکری هستند برای جبران نواقص خود و تأمین نیازهای بیشمار خویش به سوی ازدواج سوق داده میشوند، و با گزینش همسری شایسته موجبات رشد و تکامل خویش را فراهم میکنند .
هنگامی که فرد در کانون یک زندگی مشترک قرار میگیرد، در سایه انس و الفت و محبت و روابط نزدیک و صمیمانه، بیشتر احساس مسئولیت میکند ، استقلال مییابد ، زندگی خویش را هدفدار میکند و از ثمرات کسب و کار و تلاش خود در واحد خانواده نوبنیاد خویش بهره می گیرد.
در زندگی زناشویی زن و مرد از تشویقها، حمایتها، رهنمودها و کمکهای یکدیگر بهره مند میگردند در برخورد با مسائل و مشکلات زندگی از تعاون و همکاریهای همسر خویش استمداد میجویند. به همین دلیل برخورداری از همسری مؤمن و شایسته یکی از بزرگترین نعمت های الهی است که برای دنیا و آخرت انسان سودمند خواهد بود.
3- سلامت و امنیت اجتماعی
ازدواج و بنای خانواده، یکی از ارزشمندترین و مقدسترین اقدامات برای هر انسان تلقی میشود ، به گونهای که هیچ اقدام اجتماعی دیگری را نمیتوان از جهت ارزش با آن مقایسه کرد . خانواده یک گروه و واحد اجتماعی است که در برگیرنده بیشترین، عمیقترین و اساسی ترین مناسبات انسانی است. ازدواج و تأسیس کانون خانوادگی،برای سلامت، امنیت و سعادت اجتماع، سودمند و ضروری است. هر گاه جوانها به موقع ازدواج کنند، به کانون گرم خانواده دل ببندد و بنیاد خانواده مستحکم باشد ، به گونه ای قابل ملاحظه از فسادها ، پلیدیها ، انحرافها، بی بندو باریها ،قتلها و جنایت ها کاسته خواهد شد
4- تأمین نیازهای روانی - اجتماعی
ازدواج از نظر طبیعی برای انسان نوعی کمال محسوب میشود و انسان بر اساس قانون آفرینش و حکم فطرت، برای تأمین نیازهای مختلف روانی - اجتماعی خود و نیز برای بقای نسل ، آرامش جسم و روان و حل مشکلات گوناگون زندگی به ازدواج نیازمند است.
ویژگیهای لازم برای ازدواج
مشاورههای خانوادگی و مطالعات و تحقیقات نشان میدهد که بسیاری از مشکلات زن و شوهرها قابل پیشبینی و در نتیجه قابل جلوگیری خواهد بود . اگر زن و مرد، دختر و پسر قبل از ازدواج آگاهیهای لازم را درباره خود و همسری که انتخاب میکنند ، داشته باشند بنابراین آموزش پیش از ازدواج یک ضرورت مسلم است که دختر و پسر را برای مهمترین تصمیمگیری و انتخاب در زندگیشان و نیز فرایند دشوار و پیچیده و درعین حال مطلوب و دلنشین ازدواج آماده می کند تا با آگاهی، دانش و بینش کافی درباره خود و همسر آینده شان اقدام به ازدواج کنند و از عهده نقشهای خویش به عنوان زن و شوهر به خوبی برآیند.