بیش فعالی در کودکان

رشد کودک از 6 تا 12 سالگی به آهستگی ولی باثبات پیش می رود که به نسبت آن مصرف غذا نیز در آنان بیشتر می شود.

همچنان که بچه ها بزرگ می شوند اطلاعات بیشتری به دست می آورند. سال های اولیه برای یادگیری اطلاعات تغذیه ای و رشد نگرش مثبت درباره همه غذاها ایده آل هستند، در این بین عوامل متعددی روی تغذیه و در نهایت رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودکان دخیل اند. مثلاً کودکانی که نسبت به برخی گروه های غذایی آلرژی دارند و یا حتی به دلیل اشتباهات والدینشان با ذایقه های غیرتغذیه ای از جمله شورپسند، یا شیرین پسند و یا ترش پسند پرورش یافته اند ممکن است با مشکلاتی حتی در آینده نزدیک مواجه شوند.

البته سهم عوامل روانی و خانوادگی در ایجاد فضای مناسب برای رشد روح و جسم کودکان بسیار زیاد است. حتی کوچک ترین عاملی که شاید از نظر بزرگسالان بی اهمیت باشد، می تواند روی روند رشد کودک اثر بگذارد و آن را تغییر دهد، مثلاً کودکانی که با یکدیگر در محیطی مناسب غذا می خورند اغلب غذاهای متنوع تر و مغذی تری مصرف می کنند در مقایسه با هنگامی که به تنهایی غذا می خورند. در کنار تمام این عوامل گاهی برخی مشکلات از جمله اختلال پیش فعالی و یا از طرف دیگر انزواطلبی بر مشکلات دیگر می افزاید.

● بیش فعالی (ADHD)

اختلال بیش فعالی و نقص توجه کودکان (Attention Dificit Hyperactivety Disorder) یک مشکل بالینی است که علایم آن عبارتند از فعالیت فیزیکی بیش از حد، بی توجهی، عدم تمرکز و عدم تحمل تنهایی. آغاز این علایم معمولاً در قبل از 7 سالگی است. وقتی بچه وارد دوره آمادگی یا ابتدایی می شود ممکن است بیش فعالی (اختلال کم توجهی) او به عنوان یک مشکل رفتاری تشخیص داده شود. از آنجا که عوامل رژیمی در ایجاد این اختلال موثرند درمان های رژیمی متعددی از قبیل رژیم Feingold، حذف شکر، رژیم های حذف کننده آلرژی و درمان با ویتامین ها ارایه شده است.

در دهه 1970، Feingold مدعی شد که بسیاری از بچه ها به خاطر حساسیت به سالیسیلات ها و رنگ های مصنوعی و عطر غذاها بیش فعال می شوند.او این مواد و مواد محافظ شیمیایی مثل BHA و BHT را در رژیم بچه ها حذف کرد علی رغم نتایج مثبتی که این روش در ابتدا به دنبال داشت مطالعات بیشتر و دقیق تر که در آنها از شاخص های رفتاری نیز استفاده شده بود این فرضیه را تایید نکرد البته در سایر تحقیقات وقتی این رژیم همراه با حذف مواد غذایی مضر برای سلامت کودکان ارایه شد مقداری بهبودی رفتار در بچه ها مشاهده شد.اغلب شکر به عنوان عامل ایجاد رفتارهای بیش فعالانه در بچه ها شناخته شده است اما مطالعات کنترل شده این امر را به اثبات نرسانده اند.

با این حال اثرات کاهش مصرف شکر (مثل سلامت دندان ها و افزایش حجم و دانسیته مواد مغذی در رژیم) بسیار مفید و قابل توجه هستند.تیوری دیگری بیان می دارد که متابولیسم تغییر یافته اسیدهای چرب نقش مهمی در بیش فعالی به عهده دارد. در یک مطالعه دیده شد غلظت اسیدهای چرب مهمی مثل دوکوزاهگزانوییک اسید (DHA) و آراشیدونیک اسید (AA) در پسرانی که ADHD داشتند در مقایسه با گروه شاهد به طور معنی دار کمتر بود.همچنین برخی از آن بچه ها نشانه های کمبود اسیدهای چرب ضروری داشتند، ولی دریافت رژیمی آنها کم نبود.

به هر حال هیچ ارتباط علت و معلولی بین متابولیسم اسید چرب و ADHD دیده نشد.از طرف دیگر بچه هایی که آلرژی دارند، شاید برخی از علایم را نداشته باشند (مثل تحریک پذیری و عدم توانایی در تمرکز) ولی هنوز این مساله که آیا حذف این مواد از رژیم می تواند این علایم را از بین ببرد نیز مورد سوال است. همچنین ارزش درمان با دوزهای بالای ویتامین برای ADHD نیز در مطالعات کنترل شده هنوز مشخص نشده است.

همان طور که اشاره شد رژیم غذایی در مورد این اختلال به شکل مجهولی در هاله ای از ابهام باقی مانده است. بعضی محققان ادعا می کنند که رژیم غذایی فاقد رنگ های مصنوعی و طعم دهنده های مصنوعی، سالیسیلات ها، غذاهای تصفیه شده یا ساکارز منجر به بهبود میزان فعالیت و الگوهای خواب غیرطبیعی در کودک می شود. با این حال مطالعات پژوهشی کنترل شده فرضیه فوق را اثبات نکردند. به هر ترتیب باید مراقب بود که هر نوع رژیمی که انتخاب شود، باید از نظر تغذیه ای و رشد و نمو کودک مناسب باشد.

● خودگرایی و انزواطلبی (ASDs)

ASDs در بین 500 کودک فقط یک نفر را تحت تاثیر قرار داده و از طریق نقص در سه مقوله رفتاری زیر شناخته می شود که عبارتند از؛ تداخلات اجتماعی، ارتباط لفظی و غیرلفظی و فعالیت های محدود شده یا تکراری. این اختلالات بر دریافت مواد مغذی در کودکان و عادت های تغذیه ای آنان تاثیر می گذارد.

آنها معمولا فقط غذاهای ویژه ای را می خورند و حساسیت های زیادی به بافت، دما، رنگ و بوی غذا دارند. با وجودی که بیشتر آنها به طور طبیعی رشد می کنند، رژیم محدود آنها، موجب می شود که در معرض خطر دریافت ناکافی یا حاشیه ای مواد مغذی باشند.

آنها معمولا از خوردن سبزی و میوه اجتناب کرده و فقط تعدادی از سایر گروه های غذایی را مصرف می کنند. آنها همچنین در برابر دریافت مکمل های ویتامین و مواد معدنی مقاومت زیادی از خود نشان می دهند.