به خودت بگو: منو بشناس

گاهی ما فکر می کنیم برای اینکه بتوانیم آدمی باارزش، موفق و مورد تایید دیگران باشیم باید شرایط خاصی داشته باشیم. مثلا پول زیاد یا خانه بزرگی داشته باشیم یا دارای تحصیلات عالیه و موقعیت اجتماعی خیلی خوبی باشیم. در واقع ما برای باارزش بودن مان شرط و شروط می گذاریم و بنابراین تصور می کنیم باید بهتر از اینکه هستیم، شویم و جرأت نمی کنیم خودمان باشیم اما برای رسیدن به تمام این آرزوها شرط اول این است که خود واقعی مان را بشناسیم و تصویر ذهنی غیرواقعی مان را اصلاح کنیم. این تصویر تغییر نمی کند، مگر با تمرین و تلاش و رسیدن به خودآگاهی و خودشناسی.

▪ قدم اول: آگاهی از خود در خود شناسی، هدف این است که فرد، خود واقعی اش را بشناسد و اولین قدم برای شناخت خود این است که درباره خودش فکر نکند. بله، درست است. تعجب نکنید. شاید بگویید همیشه در مباحث روان شناسی از قدرت تفکر و تاثیر آن در زندگی گفته ایم. درست اما این بار راه حل قضیه این است که برای چند لحظه هم که شده، فکر نکنید. هر فردی یک کلیشه و تصویر ذهنی از خودش دارد که بر اثر تفکر، قضاوت ها و پیش داوری های فردی ایجاد شده است. انسان خودش را دوست دارد و یک تصویر دوست داشتنی از خودش دارد. گاهی این دوست داشتن و علاقه به خود موجب می شود تصویری بهتر از آنچه واقعا هست از خودش داشته باشد. حتی گاهی پیش می آید که رفتارهای نادرست خودش را هم توجیه می کند. برای شناخت بیشتر خود و رسیدن به خودآگاهی کافی است بدون اینکه داوری و قضاوت کنید فقط خودتان را مشاهده کنید. برای خودشناسی و خودآگاهی و رسیدن به ادراک واقع بینانه، مشاهده محض بدون داوری و تفسیر لازم است. در پایان هر روز زمانی را به این کار اختصاص دهید و مشاهده کنید و ببینید از صبح تا شب چه کرده اید. فراموش نکنید روش و ابزار مشاهده و ادراک، دیدن، شنیدن، بوییدن و لمس کردن است، نه فکرکردن. شاید باور نکنید اما اگر فقط یک هفته به خودتان نگاه کنید و رفتار و گفتارتان را ببینید و بشنوید، بدون اینکه فکر کرده، قضاوت یا پیشداوری کنید چیزهایی درباره خودتان کشف می کنید که تا به حال از آن آگاه نبوده اید.

▪ قدم دوم: بیان خود، بیان انگیزه ها دومین قدم برای رسیدن به خودآگاهی، بیان خود و بیان انگیزه های شخصی برای خودتان است. ببینید واقعا از زندگی چه می خواهید؟ می خواهید به چه برسید و هدفتان چیست؟ از خودتان بپرسید: من از زندگی چه می خواهم؟. به دنبال جواب بگردید و با صدای بلند به این پرسش پاسخ دهید. متاسفانه ما گاهی از ترس اینکه شکست بخوریم، با واقعیت روبه رو نمی شویم. شاید این کار به نظر ساده و آسان باشد اما در عمل وقتی می خواهید اهداف و انگیزه های واقعی تان را بیان کنید، متوجه می شوید این کار خیلی هم آسان نیست ولی باید آن قدر تمرین کنید و آن قدر از اهداف و انگیزه هایتان بگویید تا خواسته ها و اهداف واقعی تان را بشناسید و قادر باشید به راحتی و به وضوح، آن را بیان کنید. تمرین شنیده اید که هر فرد در درونش سه تا خود دارد؛ یک خود والد، یک خود بالغ و یک کودک درون. انسان اگر بتواند خودش را از کودک و والدش رها کند و به خود بالغش توجه کند، موفق می شود خود واقعی اش را بشناسد. نیاز به توجه دیگران و مورد تاییدبودن از دید دیگران دستورات خود بالغ است. دفاع کردن و توجیه خود را هم کودک درون انجام می دهد. برای اینکه خودتان را بشناسید و بدانید در این لحظه چه فکر می کنید و چه می خواهید و چه می گویید، می توانید از یک تمرین ساده شروع کنید. برای انجام این تمرین ابتدا در یک محیط آرام، ساکت و بی سروصدا قرار بگیرید.

به اتاقی ساکت و آرام بروید، چراغ ها را خاموش کنید، صدای تلویزیون و رادیو را کم کرده و به دور از هر سروصدایی باشید. در حالت راحتی بنشینید. چشم هایتان را آرام ببندید و خودتان را دقیقا همان طور که هستید با همان لباس هایی که به تن دارید و با تمام جزییات تجسم کنید. بعد شروع کنید از خودتان انتقاد کرده و با باید و نباید با خودتان صحبت کنید. در مرحله بعد، صحنه را تغییر دهید و به عنوان کسی که خودش از خودش انتقاد کرده است، پاسخ دهید و از خودتان دفاع کنید.

طی تمرین، خودتان را مشاهده کرده و به حالات تان توجه کنید. وقتی مورد انتقاد قرار می گرفتید، چه حسی داشتید؟ خوشحال یا خشمگین بودید؟ آیا به خودتان مسلط بودید؟ شرمسار بودید یا احساس گناه می کردید؟ بعد از تمرین، اگر متوجه شدید در زمان انتقاد ناراحت و عصبی می شوید و ضربان قلبتان کمی بیشتر می شود و عرق می کنید و انگشتان تان می لرزد، این یعنی تحمل انتقاد را ندارید و سعی می کنید تصویری از خودتان بسازید که خود واقعی تان نیست. کلام آخر کلام آخر اینکه درباره خودتان داوری و قضاوت نکنید؛ باید و نباید نگویید. سعی کنید خودتان را همان طور که واقعا هستید، مشاهده کنید و بپذیرید. در این لحظه همین هستید که هستید. بعد تصمیم بگیرید و بخواهید تغییر کنید. آنچه باید در شما تغییر کند را شناسایی کرده و برای این تغییر، یک روش و رویه انتخاب و مطابق آن عمل کنید.