کمک کنید تا حسادت نکند

 

ورود نوزاد دوم به خانواده برای کودک اول، بحران بزرگی را به وجود میآورد اما بر اساس چگونگی رفتار والدین با فرزند بزرگتر، ممکن است او حسود و کینه‌توز بار آید یا مهربان و دور از حسد. از این رفتار مطلعید؟

حسادت به فرزند تازه وارد

او که تا آن زمان مورد توجه والدین بوده است با آمدن نوزادی دیگر موقعیتش را در خطر می‌بیند و احساس ناخوشایندی پیدا می‌کند. از یک طرف دوست دارد به او بپیوندد و از طرفی احساس می‌کند جایگاه خود را از دست داده است. حالا برادر یا خواهر جدید، مرکز توجه والدین شده است. پس روی تخت او می‌خوابد، اصرار دارد شیشه شیر را او در دهانش بگذارد، نوزاد را در بغل گرفته، محکم می‌فشارد و...

هیجان حسادت در 14، 15 ماهگی کاملاً دیده شده است. یعنی اگر مادر یک نوزاد 14 ماهه، نوزاد دیگری را در آغوش بگیرد، نوزاد خودش واکنش نشان می‌دهد.

گاهی اوقات حسادت خود را به صورت تغییر رفتار خود نشان می‌دهد. مثلاً رختخواب خود را تر می‌کند یا به مکیدن شست خود مبادرت می‌ورزد و گاهی اوقات از خوردن غذا خودداری می‌کند یا از برخورد با اشیاء ترس نشان می‌دهد. از جمع، گوشه‌گیری و تظاهر به بی‌اعتنایی می‌کند، با رقیب خود دشمنی و بدرفتاری می‌کند و از شخص مورد علاقه دوری می‌کند.

هدف بچه‌ها از اجرای این گونه اعمال، جلب توجه مادر و منحصر نمودن علاقه و محبت او به خویشتن است. در حقیقت آن‌ها از این وسیله دفاعی برای برخورد با موقعیت نامطلوب استفاده می‌کنند.

حسادت در میان بچه‌ها در سال‌های سوم و چهارم زندگی بیش از سایر اوقات است.

چند توصیه برای رفتار با فرزندی که به نوزاد جدید حسادت می‌کند:

1- این که کودک 5 ساله به نوزاد حسادت کند امری طبیعی است. او مجبور است شرایط جدیدی را تحمل کند. از این پس در هر آنچه داشته، باید با دیگری شریک شود؛ پس احساس او را درک کنید. به هیچ وجه نباید با رفتارمان آن حس حسادت را تقویت کنیم.

2- او را در فعالیت‌های مربوط به شیرخوار شرکت دهید تا احساس طرد شدن نکند. مثلاً او را با مسئولیت نگهداری نوزاد درگیر کنید، از او بخواهید پوشک نوزاد را برایتان بیاورد. وقتی شما در اتاق نیستید او را سرگرم کند. هنگامی که نوزاد گریه می‌کند آرام به پشت نوزاد بزند و او را ساکت کند.

3- اگر اصرار دارد نوزاد را در آغوش بگیرد با رعایت نکات ایمنی این اجازه را به او بدهید. به او یاد بدهید چگونه نوزاد را بغل کند و در طول روز بگذارید نوزاد را در آغوش بگیرد.

4- رفتارهای مناسب کودک را تشویق کنید؛ مثلاً بگویید از این که در عوض کردن لباس کوچولو به من کمک کردی متشکرم، تو خیلی خوب به من کمک می‌کنی.

5- زمانی را در طول روز به فرزند اول اختصاص دهید و حتی سعی کنید چند دقیقه با او تنها باشید. احساس خود را به او نشان دهید و بگویید که دوستش دارید تا او نیز احساسات خود را برای شما بیان کند. حتی زمانی خیلی کوتاه او را در آغوش بگیرید. اگر عادت داشته روی زانوی شما بنشیند باز هم این امکان را در اختیارش قرار دهید.

6- واکنش‌های نوزاد را برایش توصیف کنید، مثلاً بگویید: او دوست دارد تو به‌آرامی با او رفتار کنی. این توضیحات موجب بهتر شدن روابط بین آنان و لذت بردن از وجود یکدیگر خواهد شد.

7- توصیه‌ای که به والدین می‌شود، این است که قبل از تولد فرزند دوم تمام مسائل را برای بچه اول توضیح دهند و اثرات مثبت برادر و خواهر داشتن و اثرات منفی تنهایی را برایش بیان کنند.

8- بعد از تولد فرزند دوم این مسئله را رعایت کنند که تمام حواس‌ها و ذهن‌ها عطف به بچه دوم نشود و در تمام کارها از بچه اول کمک گرفته و او را در بزرگ کردن بچه دخیل کنند. از طرف دیگر زمانی که خانواده و بستگان شما فرزند جدید را ملاقات می‌کنند به آن‌ها یادآوری کنید که به کودک بزرگ‌تر نیز توجه کنند.

9- اهمیت دادن به کودک و نظرخواهی از او این احساس را در کودک به وجود می‌آورد که هنوز برای خانواده‌اش عزیز و محترم است و احساس بزرگی می‌کند.

10- اگر کودک بزرگ‌تر اشتباه جزئی کرد چشمپوشی کنید و اگر عمداً یا غیر عمد به نوزاد ضرر زد، مناسب و معقولانه رفتار کنید و به خاطر داشته باشید که دعوا کردن او فقط باعث ازدیاد حسادتش می‌شود. فرض کنید کودک 4 ساله شما به طور عمد دستش به چشم نوزاد خورده و او گریه می‌کند. شما می‌توانید در حال بغل کردن نوزاد به کودک 4 ساله خود بگویید: حتماً حواست پرت شده بود که مواظبش نبودی، درسته؟ حالا بیا کمک کن ببینم به چشم او آسیبی خورده یا نه. وقتی کودک ببیند که شما او را از خود نمی‌رانید و با منطق با او صحبت می‌کنید، می‌فهمد که دلیلی برای حسادت وجود ندارد.

11- او را از خود دور نکنید. مثلاً والدینی که برای سهولت کار خود، فرزند بزرگ‌ترشان را برای مدت طولانی پیش پدربزرگ و مادربزرگ یا پیش هر آشنای دیگری می‌فرستند تأثیر مخربی روی رفتار خود بر جای می‌گذارند. البته خیلی خوب است که والدین از کمک نزدیکان هم بهره بگیرند اما تمام کودکان حق دارند نزد والدین خود زندگی کنند و نباید آن‌ها را از حقشان دور کنید.

12- پدر خانواده هنگامی که وارد خانه می‌شود، بلافاصله سراغ نوزاد نرود بلکه ابتدا به سوی فرزند بزرگ‌تر رفته، پس از کمی بازی و صحبت با او نزد نوزاد برود و در بدو ورود هرگز از فرزند اول سۆال نکنید حال نوزاد چطور است؟

13- در حضور فرزند اول نباید فرزند دوم را زیاد ناز و نوازش کرد. باید مراقب باشید که هنگام صحبت با فرزند بزرگ‌تر زیاد او را نصیحت نکنید که «تو بزرگ‌تر هستی، تو باید رعایت کنی، تو باید همیشه گذشت کنی و...» چرا که این صحبت‌ها ممکن است فرزندان اول را کمی آزرده کند.

14- مواظب باشید تا نشانه‌های اضطراب را در کودکان بموقع تشخیص دهید. نشانه‌هایی مثل ناخن جویدن، مکیدن انگشت، شب‌ادراری، لکنت زبان، بیقراری و پرخاشگری، ترس، کابوس و... اگر در او دیده شوند باید دید از چه موقع و به چه مدت به وجود آمده

در بیشتر موارد، این نشانه‌ها با ورود نوزاد شروع شده یا شدت یافته‌اند. این نشان می‌دهد والدین نتوانسته‌اند کودک خود را با ورود نوزاد سازگار کنند و باید رفتار خود را تعدیل کنند یا حتی در صورت لزوم با یک مشاور صحبت کنند.