بزرگ بودن و مسئولیت مرد در خانواده

مردان، سرپرست و نگهبان زنانند، به خاطر برتریهایى که خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است، و به خاطر انفاقهایى که از اموالشان (در مورد زنان) مى‏کنند. و زنان صالح، زنانى هستند که متواضعند، و در غیاب (همسر خود،) اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى که خدا براى آنان قرار داده، حفظ مى‏کنند. ( سوره نساء – آیه 34)

در مقاله قبل از قیمومیت مرد از خانواده اش صحبت شد ، در این مقاله چگونگی قیمویت مرد از خانواده اش مطرح می شود . این قیومیت باید ویژگی های زیر را داشته باشد .

صلابت توأم با مهربانی
قیومیت مرد

اقتدار وصلابت ، از ویژگی های یک مدیر موفق است ، البته اقتدار به معنی خشونت وتحکم نیست ؛ اقتدار یعنی آن که زیردستان برای مدیر احترام قائل باشند واز او اطاعت کنند. این اقتدار از راه های گوناگون به دست می آید ، اسلام این اقتدار را همواره از راه تسخیر قلوب می خواهد ، مانند پیامبر (ص) که حاکم بر قلوب مسلمین بودند .

أَبِی عَبْدِ اللَّهِ( ع) قَالَ فِی رِسَالَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ع) إِلَى الْحَسَنِ (ع) ….. وَ اسْتَبْقِ مِنْ نَفْسِکَ بَقِیَّةً فَإِنَّ إِمْسَاکَکَ نَفْسَکَ عَنْهُنَّ وَ هُنَّ یَرَیْنَ أَنَّکَ ذُو اقْتِدَارٍ خَیْرٌ مِنْ أَنْ یَرَیْنَ مِنْکَ حَالًا عَلَى انْکِسَار

علی (ع) در نامه ای که به امام حسن (ع) در مورد همسر چنین سفارش می نماید :

نزد خود چیزهایی را نگه دار و به روی اونیاور، به درستی که پنهان کردن وحفظ کردن بعضی امور از زن ها درحالی که تورا صاحب اقتدار ببیندبهتر است از این که آن را برملا کنی و آنان تو را با حالی شکست خورده ببینند. (کافی ج 5ص509).

گاهی اوقات مدیرمؤسسه ای در تصمیم گیری لازم می داند که با نظرات زیر دست خود مخالفت نماید . این کار باید با ملایمت وصلابت انجام پذیرد تا زیردستان با او همکاری نمایند؛ در اجتماع خانواده هم گاهی اوقات مرد لازم می داند که با بعضی از نظرات وخواسته های همسرش مخالفت کند.

اولا این مخالفت با خواستهای زن ،مخالفت به طور مطلق با زن نیست ،یعنی آن که ، هر چه زن گفت ما مخالفت کنیم بلکه در مواردی که خواسته او از نظرشرعی و عقلی درست نیست ، قبول نمی کنیم . ثانیاً باید حسن معاشرت ومدارا نسبت به زن رادر همه احوال مراعات نمود . اگر خواسته زن را صلاح خودش واعضای خانواده نمی دانیم،اورا درآغوش می گیریم، وبا محبت ولی محکم مخالفت خودمان را با نظر او اعلام می نماییم. در برابر رفتار های غیر عادی او ، با آرامش و محبت دو باره مخالفت خود را اعلام می نماییم.از هر گونه رفتار خشن وتحکمی ،خوداری می کنیم .

حدیث ذیل مسؤلیت مرد را در برابر ملاطفت به زن به خوبی بیان می نماید :

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَخْبَرَنِی أَخِی جَبْرَئِیلُ وَ لَمْ یَزَلْ یُوصِینِی بِالنِّسَاءِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنْ لَا یَحِلَّ لِزَوْجِهَا أَنْ یَقُولَ لَهَا أُفٍّ یَا مُحَمَّدُ اتَّقُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی النِّسَاءِ

پیامبر (ص) فرمودند : برادرم جبرئل همواره من را راجع به زنان شفارش می کرد ، به گونه ای من گمان می کردم که جایز نیست به زن کلمه «اف» را نمی توان گفت وبه من می گفت : یا محمد (ص) خدارا درباره زنان مراعات کن ( مستدرک‏الوسائل ج : 14 ص : 253).

اسلام ، از مرد خواسته است که در منزل با اخلاق خوش با خانواده خود برخورد کند ؛این رفتار خوب را جزء وظابف مرد می داند ، ودائم در خوش رفتاری

با همسر به او سفارش شده است .چنانچه در این امر کوتاهی کند به

شدت مؤاخذه خواهد شد

وَ قَالَ الصَّادِقُ ع رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْسَنَ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ زَوْجَتِهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ مَلَّکَهُ نَاصِیَتَهَا وَ جَعَلَهُ الْقَیِّمَ عَلَیْهَا

امام صادق (ع) فرمودند : خدا رحمت کند بنده ای که وظایف خودش را نسبت به همسرش به نحو احسن انجام دهد ؛ پس بدرستی که خدای عزوجل البته اختیارش وقیمویتش را به توداده است ( وسائل‏الشیعة ج 20 ص 170).

وَ قَالَ ع مَنِ احْتَمَلَ مِنِ امْرَأَتِهِ وَ لَوْ کَلِمَةً وَاحِدَةً أَعْتَقَ اللَّهُ رَقَبَتَهُ مِنَ النَّارِ وَ أَوْجَبَ لَهُ الْجَنَّةَ وَ کَتَبَ لَهُ مِائَتَیْ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ مِائَتَیْ أَلْفِ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ مِائَتَیْ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِکُلِّ شَعْرَةٍ عَلَى بَدَنِهِ عِبَادَةَ سَنَةٍ

و فرمود: هر کس حتى بر یک سخن ناگوار زن شکیبایى کند؛ خداوند او را از دوزخ رهایى بخشد و بهشت را برایش حتمى سازد، و 200 هزار حسنه برایش بنویسد، و دویست هزار گناه از او محو نماید، و دویست هزار درجه بالایش برد، و به هر موى تنش عبادت سالى برایش بنویسد (الکافی ج : 5 ص : 513).

خوش رفتاری باخانواده

وَ عَاشرُِوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِن کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسىَ أَن تَکْرَهُواْ شَیًْا وَ یجَْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیرًْا کَثِیرًا

و با آنان، بطور شایسته رفتار کنید! و اگر از آنها، (بجهتى) کراهت داشتید، چه بسا چیزى خوشایند شما نباشد، و خداوند خیر فراوانى در آن قرار مى‏دهد! (نساء،19).
قیومیت مرد

اسلام ، از مرد خواسته است که در منزل با اخلاق خوش با خانواد? خود برخورد کند ؛این رفتار خوب را جزء وظابف مرد می داند ، ودائم در خوش رفتاری با همسر به او سفارش شده است .چنانچه در این امر کوتاهی کند به شدت مؤاخذه خواهد شد .

قَالَ رسول الله (ص ) أ َلَا خَیْرُکُمْ خَیْرُکُمْ لِنِسَائِهِ وَ أَنَا خَیْرُکُمْ لِنِسَائِی

پیامبر (ص) فرمودند: بهترین شما آن کسی است که با زنانش خوب رفتار کند ومن از همه شما بهتر با زنانم خوب رفتار ی کنم ( وسائل‏الشیعة ج 20 ص 171).

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص : ….فَأَشْفِقُوا عَلَیْهِنَّ وَ طَیِّبُوا قُلُوبَهُنَّ حَتَّى یَقِفْنَ مَعَکُمْ وَ لَا تَکْرَهُوا النِّسَاءَ وَ لَا تَسْخَطُوا بِهِنَّ وَ لَا تَأْخُذُوا مِمَّا آتَیْتُمُوهُنَّ شَیْئاً إِلَّا بِرِضَاهُنَّ وَ إِذْنِهِنَّ الْخَبَرَ

با زنان با مهربانی وشفقت رفتار کنید قلوب آنها را (از نگرانی) پاک نمایید به گونه که (قلوب ) آنها با شما باشند وآنها را ناراحت نکنید وآنها را به خشم نیاورید ، اگر چیزی به او بخشده اید از ایشان باز مگیرید (مستدرک ‏الوسائل ج 14، ص 253).

در مقاله ی بعد به موارد دیگری که مرد باید برای مدیر موفقی بودن به آن عمل کند،می پردازیم.