چرا بعضی خانم ها بیش از حد آرایش می کنند؟

 

 امروزه آرایش کردن بخش جدایی ناپذیر زندگی بعضی از زنان و دختران جوان ایرانی شده و بی جهت نیست که ایران مقام هفتم دنیا در مصرف لوازم آرایشی را به خود اختصاص داده است. گاهی آرایش بعضی از همین زنان و دختران به قدری تند و غلیظ می شود که از میان رنگ های مختلف به سختی می توانید چهره واقعی فرد را در ذهن تان ترسیم کنید.از هر یک بپرسید چرا آرایش می کنند، دلایل خاص خودشان را دارند. یکی عاشق آرایش کردن است، دیگری دوست دارد زیباتر شود، آن یکی هم به توصیه دیگران و با تصور حضور بهتر در اجتماع و ... اقدام به این کار می کند. صرف نظر از دلایل گفته شده، چرا بعضی از زنان و دختران بیش از حد آرایش می کنند؟ همین سوال را از سه متخصص پرسیدیم. پاسخ های آنان را در ادامه بخوانید.

 

کمبودهای عاطفی شان را برطرف می کنند

خداوندخالق زیبایی هاست و زیبایی را دوست دارد. انسان هم به عنوان اشرف مخلوقات از این قاعده مستثنی نیست و دوست دارد همیشه زیبا باشد. بسیاری از خانم ها هم دوست دارند به خودشان برسند و از نظر زیبایی همیشه کمبودی نداشته باشند. به نظر من کسانی که آرایش های غلیظ می کنند یا جراحی های مختلف با هدف زیباتر شدن انجام می دهند، دوست دارند در کانون توجه باشند.

یکسری خلأهای عاطفی - احساسی، محبت، نداشتن توجه از سوی خانواده و همسر باعث می شود تا آن خانم موجودیت خودش را به نحوی نشان بدهد و به همه بگویدکه من هستم و به عنوان انسان، وجود خارجی دارم.

کسی که خلأ عاطفی - احساسی دارد، فردی است که در دوران کودکی، نوجوانی و در جوانی که ازدواج کرده، از طرف خانواده خودی ا همسرش، از زیبایی اش تعریف و تمجید نشده و همیشه سرکوفت شنیده است و چون سر دلش مانده که همسرش یا خانواده اش به او بگویند چه زیبا هستی، چون توجهی نمی کند همه را کنار می گذارد. این می شود همان خلأ احساسی که از دوران کودکی تا زمان ازدواجش و پس از آن همراه او بوده است. چنین خانمی حاضر است مردم هر تصوری در مورد او داشته باشند ولی به جایش از او تعریف و تمجید کنند.

البته شاید جلب توجه کردن دیگران تا اندازه ای خوب است ولی اگر از اندازه اش خارج شود، اختلال روحی و روانی محسوب می شود.چنین فردی می خواهد به نحوی خودش را به مردم نشان بدهد تا به او بگویند که چقدر زیبا و قشنگ شده ای.
از نظر روانشناسی چنین خانم هایی از م
کانیسم دفاعی به نام جبران استفاده می کنند تا کمبودهایشان را از طریق آرایش کردن بیش از حد برطرف کنند. خانم هایی که آرایش غلیظ می کنند، به هیچ وجه به بُعد منفی موضوع نگاه نکرده و به این فکر نمی کنند که ممکن است دیگران تصور کنند او مشکل اخلاقی دارد.

من همیشه تاکیدم بر این است که خانم ها در چارچوب خانواده و برای شوهرشان هر مدلی که دوست دارند آرایش کنند. این به نظر من ایرادی ندارد اما آرایش بیش از حد، یعنی اینکه آن خانم متعلق به دیگران است و این قشنگ و جالب نیست. اینکه آقایی اجازه می دهد خانمی زیاد آرایش کند و در محفلی بیاید و میان چند زن و مرد دیگر هم دیده شود، چه تصوری در مورد آن خانم و آقا در ذهن دیگران به وجود می آورد؟ یا مرد بی غیرت است یا می خواهند نشان بدهند که فرهنگ مخا بالاست.

البته آرایش غلیظ مشکلات خاص خودش را در پی دارد. شاید برای یک مدت کوتاه برای خانمی که این کار را انجام می دهد، خوشایند باشد اما در درازمدت تبعاتت منفی دارد. تصوراتی که مردم درباره او خواهند داشت، مطلوب نخواهد بود. خانمی که همیشه در حال آرایش کردن است، وقتی آرایش ندارد درست مثل این است که چیزی گم کرده باتشدو این قشنگ نیست؛ این یعنی اینکه از خویشتن خودمان جدا شده ایم، ماسک زده ایم و اگر ماسک و نقاب را از صورتمان برداریم، قبولمان ندارند. آرایش کردن بیش از حد به نوعی خودفروشی روانی است. اینگونه خانم ها روح و جسم شان را به تفکرات دیگران می فروشند، عزت نفسی ندارند و خود را به راحتی بازیچه دست دیگران می کنند.

عامل اصلی، توهم خودزشت انگاری

از دیرباز تاکنون و در طول تاریخ، زنان و مردان همیشه مطابق با شرایط روز و امکانات موجود، اقدام به آرایش کردن و زیباتر شدن می کردند. اصولا آرایش کردن به قصد جلوه بهتر داشتن صورت انجام می شود و در این میان خانم ها استقبال چشمگیری از آن می کنند. از نگاه رفتارشناسی، علت آرایش کردن را می توان در محورهای زیر جستجو کرد:

- آرایش به قصد زیباتر شدن در مهمانی ها یا مجالس مشابه که یک امر عادی و طبیعی محسوب می شود.

- آرایش به حد افراط و زیاده روی حتی برای خرید جزیی ترین ملزومات زندگی همچون نان و سبزی.

- آرایش به قصد رقابت و چشم و هم چشمی یا بزرگتر جلوه کردن از سن خود.

البته رفتارشناسان دلایل مختلفی را برای آرایش کردن بانوان ذکر می کنند. عده ای می گویند علتش این است که خانم ها فقط صورتشان بیرون است، عده ای دیگر نیز اعتقاد دارند چون فرصت های دیگری در اختیار زنان و دختران نیست، آنها در خیابان ها و معابر آرایش خود را به نمایش می گذارند.

اما براساس مشاهدات و پژوهش هایی که بنده در این زمینه داشتم، مهمترین علت گرایش بعضی از خانم ها به آرایش بیش از حد، توهم خود زشت پنداری است. کسی که خود را زیبا بداند، نیازی به آرایش های مصنوعی ندارد؛ بنابراین بخشی از زنان و دختران تصور می کنند با آرایش زیاد معایب چهره شان پوشیده می شود؛ در حالی که 85 درصد لوازم آرایش موجود در بازار ایران، تقلبی است و کشور ما در مصرف لوازم آرایش، مقام هفتم دنیا و در آسیا مقام دوم را به خود اختصاص داده است.

در بسیاری از کشورهای اروپایی، دختران و زنان جوان تا 40 سالگی یا آرایش نمی کنند یا اگر به جهاتی قصد این کار را داشته باشند، بسیار ساده و کمرنگ این کار را انجام می دهند. به جای آن بانوان بالای 50 سال آرایش می کنند. بانوان اروپایی و آمریکایی بر این اعتقاد هستند که دختران جوان زیبا هستند و نیازی به استفاده از لوازم آرایشی ندارند.

با آنکه از نظر علم روانشناسی، لوازم آرایشی وابزار آن همچون موی مصنوعی، مژه مصنوعی یا نگین ها و فلزات مورد استفاده در دندان ها و چهره یک عمل موقت است اما برای بدن زیان های مختلفی از جمله ریزش مو، پیری پوست، اختلالات کبدی و هورمونی و جذب فلزات خطرناک به بدن و ده ها عارضه خطرناک دیگر را بر اثر مصرف زیاده از حد لوازم آرایشی تقلبی به همراه دارد.

متاسفانه شوهران بسیاری از زنان ایرانی آنها را نمی بینند. برای اینکه وقتی شوهرشان به خانه می آید، زنان خسته از کار روزانه بدون توجه به سر و وضع خود در خانه حضور دارند اما همین ها وقتی می خواهند برای خرید یک زیپ به خیابان بروند، انواع و اقسام لوازم آرایشی را مصرف می کنند، در حالی که این رفتار از نگاه روانی، وارونه کاری است.

زنان باید جلوه های زیبایی خود را برای شوهرانشان به نمایش بگذارند نه مردان و پسران بیگانه در خیابان اما متاسفانه زنان و دختران الگوهای رفتاری نادرستی را از والدین خودشان گرفته تا هنجارسازانی همچون هنرپیشه ها و امثال آنها و روش های نادرست در جامعه را دنبال کنند.

با توجه به اینکه در کشور ما، بانوان و زنان به طور اکثریت از زیبایی نسبی برخوردار هستند اما قدر خود را نمی دانند و با جراحی های مختلف و لوازم آرایشی، چهره خود را تغییر می دهند؛ به طوری که بعضی اوقات شناخت شان برای نزدیکانشان دشوار می شود.

عقده خود زشت انگاری، ترس از تمسخر دیگران و همچنین نگرانی از عقب ماندن از قافله آرایش کرده ها، بسترهای فکری بخشی از زنان و دختران جامعه ما است. آرایش بیش از حد تبعات و عوارض خاص خودش را هم به دنبال دارد. اولین عارضهآن خروج ارز در قبال ورود لوازم آرایش قلابی به کشور است. دومین زیان این حرکت، ایجاد تزلزل در ارکان خانواده است. وقتی یک مرد در خیابان این مانکن های رنگ روغن زده ار می بیند و در خانه همسر خود را ساده ملاحظه می کند، در مقام مقایسه برمی آید.

به هر حال انسان همیشه در معرض فریب شیطان است و همین مسئله ممکن است سبب ایجاد روابط فراخانواده ای شود. آرایش بیش از حد، تحریک مردان نامحرم را نیز در پی دارد، به طور که بعضی از آنها به خاطر غرایز نفسانی ممکن است حتی دست به جنایت هم بزنند.

مشکل در کمبود عزت نفس است

به اعتقاد من یک علت زیاده از حد آرایش کردن بعضی از خانم ها، یاد گرفتن این رفتار است. یعنی این رفتار و این روش را از ابتدای نوجوانی و به دلیل الگوبرداری از مادر و خواهر خود انتخاب کرده اند. آرایش کردن بخش تفکیک نپذیر آنان شده و ممکن است برای جلب توجه دیگران هم نباشد. دلیل دوم برمی گردد به اعتماد به نفس. یعنی خیلی وقت ها افراد با آرایش کردن یک هویت جدید پیدا می کنندو احساس رضایتمندی و خشنودی به آنها دست می دهد. فرد با این کار احساس رشد و تفاوت می کند. انگار به آن چیزی که می خواهد رسیده است. احساس می کندن با آرایشی که می کند، به آن زیبایی که به دنبالش است دست پیدا کرده است. احساس می کند متفاوت با دیگران است، ضمن اینکه نیازی هم به نگاه و توجه دیگران نخواهد داشت. او برای دل خودش آرایش می کند تا به آن زیبایی که دوست دئارد برسد. همین که احساس رضایتمندی به او دست می دهد کافی است و اصلا برایش مهم نیست که بقیه او را ببینند یا نبینند.

البته همیشه اینطور نیست که حتما کسی که بیش از حد آرایش می کند، الزاما کمبودی در زندگی اش دارد. سعی می کنم نگاهم به این موضوع متفاوت باشد زیرا هستند کسانی که این نگاه را دارند و برای دل خودشان آرایش می کنند. حالا شاید به نگاه دیگران هم اهمیتی ندهند.

انجام آرایش های غلیظ تبعات منفی هم دارد. اولین اتفاقی که می افتد این است که ارضای نیاز کاذبش باعث می شود تا نیاز او به سازندگی و موفقیت با مشکل مواجه شود؛ یعنی در دوران نوجوانی باید یک چیزی خلق کنند و سبب بروز تحولی در پدیده ها شود اما به جایش با آرایش کردن، خودش را از هدف اصلی که همان موفقیت است دور می کند. چنین خانم هایی به دلیل آرایش غلیظی که دارند، چون آسیب های رفتاری و کلامی متوجه آنها می شوند، حتما باید مراقب خودشان باشند.

پسران جوان هم از آسیب های آرایش های غلیظ برخی بانوان در امان نیستند. این مسئله به خصوص روی پسرهایی که هنوز به پختگی لازم نرسیده اند، تاثیر بیشتری دارد. آرایش غلیظ بعضی از خانم ها باعث می شود تا پسر به جای اینکه به خلاقیت فکر کند، به آرایش های خاص آنها نگاه کند. مواردی داشتم که از آرایش غلیظ خانم ها لذت می بردند. مادری آمد و گفت که بچه من دیر به خانه می آید. علتش را پرسیدم گفت که از دیدن آرایش غلیظ خانم ها کیف می کند و فقط برای دیدن زیبایی هایشان آرام حرکت می کندو به همین علت است که دیر به خانه می رسد.

محمد جانبلاغی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی