برخورد درست با پرسش های جنسی کودکان

 

کودکان هر لحظه ممکن است از والدین درباره منشا تولد، چگونگی به دنیا آمدن، جنسیت و... بپرسند. متاسفانه بسیاری از والدین در این هنگام دست و پای خود را گم می کنند و با تشویش و نگرانی به این می اندیشند که آیا فرزند کوچک آنها دچار انحراف خطرناکی شده است؟ بعضی والدین سعی می کنند این قبیل پرسش ها را مسکوت بگذارند، برخی نیز پاسخ های انتزاعی و فانتزی به کودک می دهند، اما برخورد درست والدین با این پرسش ها چگونه باید باشد؟

    فرزندان ما در زندگی چند نوع رشد را تجربه می کنند: رشد جسمانی، رشد شناختی (تغییر در شیوه تفکر)، رشد اخلاقی (شناخت خیر و شر و تشخیص خوبی و بدی)، رشد اجتماعی (جدا شدن فرزند از خانواده و رفتن او به سمت اجتماع)، رشد روانی (اعتماد به نفس، تقویت اراده و ...) و رشد جنسی (تحولات هورمون ها و فعالیت غدد جنسی).
    شروع کنجکاوی های جنسی
    
    یک روانشناس دراین باره می گوید: فردی که در دوران کودکی هیچ تجربه ای از تحولات جنسی، تمایلات جنسی، ترشحات جنسی و ... را ندارد پس از بلوغ این حالات را تجربه می کند. کودکی که به سمت رشد جنسی می رود از نظر رشد شناختی نیز تغییر می کند و این هر دو منجر به پرسش ها و کنجکاوی هایی درباره مسائل جنسی خواهد شد. به عبارت دیگر، کودکی که رشد شناختی ندارد و هنوز در مرحله نوباوگی و نوزادی است طبیعتا هیچ پرسشی درباره مسائل جنسی ندارد، اما هر چقدر رشد می کند و تحولات را در خودش می بیند کنجکاوی هایش نیز به همان میزان بیشتر می شود؛ البته اوج این کنجکاوی ها در دوره بلوغ اتفاق می افتد. شاید به همین علت است که این سنین را سن بحرانی زندگی می شناسیم. تغییرات فیزیکی بدن در این دوره می تواند برای فرد ابهام ایجاد کند.
    
    دکتر حسین ابراهیمی مقدم می افزاید: خانواده هایی که ارتباط مناسبی بین والد و فرزند وجود ندارد شاهد هستیم این مسائل (پرسش های جنسی) در گروه همسال بررسی می شود که چه بسا به دلیل نداشتن اطلاعات درست، موجبات گمراهی را فراهم می کند؛ بنابراین بسیار حیاتی است که والدین با در نظر گرفتن مقطع سنی کودک به پرسش های او پاسخ دهند وگرنه فرزندشان به سمت دوستان و همسالان خود گرایش یافته و در فضایی نامطلوب اطلاعات گمراه کننده ای دریافت خواهد کرد.
    
    هر چند بتازگی آموزش های محدودی در مدارس و دانشگاه ها در این باره ارائه می شود، اما اولامطالب عنوان شده بسیار ناقص است و از سویی ارائه چنین مطالبی در دوران دانشگاه دیر به نظر می رسد.
    
    تبعات دروغ به کودک
    
    به گفته وی والدین باید به خاطر داشته باشند هیچ گاه نباید در هیچ مقطع سنی به کودکان پاسخ غلط داده شود. در دوران کودکی، فرزندان ما بسیار زودباور هستند. اگر به آنها گفته شود شما را از بیمارستان خریده ایم یا خدا شما را از آسمان برای ما فرستاده است و ... به احتمال زیاد باور می کنند و در خیالپردازی ها و فانتزی گری هایشان به کار می برند، اما آنها به طور مسلم با بزرگ تر شدن خود پی به نادرستی این اطلاعات می برند و حکم صادر می کنند: «پدر و مادر من دروغ گفته اند، در نتیجه پدر و مادر من دروغگو هستند، بنابراین می توانند دروغ های دیگری هم بگویند و اتفاقا به خاطر این که می توانند دوباره دروغ بگویند پس غیرقابل اعتماد هستند. پس من بعد از این مشکلات و سوالاتم را با آنها در میان نخواهم گذاشت.»
    
    همان طور که در این نتیجه گیری های سلسله ای می بینید موضوع جدی تر از آن است که تصور می کنیم. یک دروغ به نظر مصلحتی که شاید اهمیت چندانی برای والدین نداشته باشد در درازمدت می تواند ریشه جدایی فرزند از کانون خانواده باشد.
    
    چرا مسائل جنسی به تابو تبدیل می شود؟
    
    آموزش و راهنمایی در دوره بلوغ اهمیت بسیار زیادی دارد. واقعا والدین باید به ضرورت این راهنمایی ها پی ببرند و تغییرات جسمی و ذهنی دوره بلوغ را در فضایی مثبت و با ادبیاتی صحیح برای فرزندانشان شرح دهند.
    
    چه اشکالی دارد والدین ما ورود فرزندشان از دوره کودکی به دوره نوجوانی و جوانی را به او تبریک بگویند. نکته مهمی که والدین باید به آن توجه کنند این است که اگر واقعا پاسخی به پرسش ها و ابهامات فرزندشان ندارند او را نزد مشاور و روان شناس ببرند. خیلی مهم است که در این دوره فرزند ما آگاهی های صحیحی درباره مسائل جنسی داشته باشد تا آنها به تابویی در ذهن او تبدیل نشوند وگرنه دریافت نکردن اطلاعات درست می تواند تاثیر منفی در زندگی زناشویی او داشته باشد از طرفی به تحریک کنجکاوی های او در دوره کودکی نیز منجر می شود.
    
    نیازی به بازگویی جزییات نیست
    
    دکتر ابراهیمی مقدم دراین باره می افزاید: والدین باید درباره توضیحات و رفتارهای جنسی شان بسیار محتاطانه عمل کنند. متاسفانه بعضی والدین از آن طرف بام می افتند و توضیحاتی می دهند که نیازی به آن حجم از ورود به جزییات نیست. این مساله درباره رفتارهای جنسی والدین نیز صدق می کند که به هیچ عنوان نباید در حضور کودک انجام شود؛ البته این سخن به آن معنا نیست که والدین به همدیگر ابراز علاقه و عاطفه نکنند. اتفاقا کودک در خانواده ابراز علاقه به همسر را از والدینش یاد می گیرد، چرا که دوست داشتن، اکتسابی و یاد گرفتنی است و اگر فرد در خانواده دوست داشتن را یاد نگیرد در آینده نیز نخواهد توانست همسرش را دوست داشته باشد، همچنان که بسیاری از زوج ها حتی در بیان نیازها و خواسته های خود با هم مشکل دارند. به عنوان مثال واقعا نمی توانند وقتی باهم حرف می زنند از کلمات محبت آمیز و زیبا استفاه کنند، در عوض موجی از توهین در گفتگوهایشان رد و بدل می شود.
    
    لزوم آگاهی والدین به دوره های رشد
    
    وی می گوید: قبول داریم که پاسخ به پرسش های جنسی کودک و نوجوان تا اندازه ای دشوار است، اما تجربیات موجود نشان می دهد والدین می توانند با پاسخ های درست خود به کودک کمک کنند سریع تر و سالم تر به آگاهی های جنسی برسد. به عنوان مثال کودکان نوپا وقتی برهنه هستند بیشتر بدن خود را لمس می کنند. در این مرحله از تکامل، آنها از برهنه بودن خود هیچ شرم و حیایی ندارند. واکنش والدین نیز در این مرحله باید پذیرش این رفتارهای کودکانه باشد. والدین بیهوده دست و پایشان را گم نکنند و نترسند. کودک در این مرحله نه تفکر جنسی دارد و نه به رشد هورمون های جنسی رسیده است. فکر نکنید که کودک با لمس بدن خود احساس های جنسی پیدا می کند. البته به رفتارهای کودک که ممکن است به زیاده روی منجر شود، محتاط باشیم.
    
    مثال هایی برای پرسش های کودکان
    
    والدین بتدریج می توانند از کلمات واقعی و صحیح برای بیان بخش هایی از بدن استفاده کنند. بسته به این که کودک چند سال دارد می توان به او گفت مثلایکی از تفاوت های دختر با پسر این است که در شکم دخترها دو کیسه کوچک وجود دارد که پسرها آن را ندارند. فرزند شما بعدها که بزرگ می شود می بیند شما درست گفته اید. می توانید به فرزندتان بگویید کودک از یک تخم کوچک در شکم مادر رشد می کند. در اینجا مادر به شکم خود اشاره کند. بعدها هم که کودک بزرگ می شود می بیند شما دروغ نگفته اید. هیچ لزومی ندارد که به کودکان درباره اعمال جنسی چیزی گفته شود. می توانید بگویید وقتی یک زن و مرد با هم ازدواج می کنند خداوند اراده می کند آنها صاحب فرزند شوند. بسیاری از کودکان زیر 6 سال این پاسخ را می پذیرند، وقتی هم که بزرگ شدند متوجه می شوند شما دروغ نگفته اید.
    
    زمان پاسخگویی
    
    ازسوی دیگر پزشکان متخصص معتقدند وقتی والدین به پرسش های کودکانشان اهمیت می دهند و پاسخ های سنجیده ای برای ابهام های آنها دارند، ذهن فرزندانشان به سمت آرامش سوق می یابد، در صورتی که فرار از سوال یا پاسخ های فانتزی ذهن کودک را بیشتر درگیر موضوع می کند. فراموش نکنید صحبت درباره این موضوع تنها زمانی باید باشد که کودک کنجکاوی نشان می دهد یا سوالاتش را می پرسد، بنابراین وقتی کودک سوالی درباره مسائل جنسی نمی پرسد نیازی به توضیح دادن نیست.
    
    البته اگر احساس کردید کودک یا نوجوان شما به مرحله ای از رشد رسیده که باید سوالاتی در این باره بپرسد، اما چیزی را مطرح نمی کند می توانید به بهانه های دیگری او را نزد یک روان شناس یا مشاور ببرید. (البته پیش از مراجعه حتما موضوع را با مشاور یا روان شناس در میان بگذارید.) روان شناس بخوبی می تواند پل های مورد نظر را برقرار و مطالب مورد نیاز را به نوجوان شما منتقل کند.