به طور دقیق معلوم نیست که انسان ها در چه دوره ای از تاریخ برای نخستین بار روی افراد نام گذاری کردند اما مسلم است که نام گذاری دارای تاریخچه طولانی است.
نام کودک، اگر نگوییم نخستین آهنگ آشنا برای اوست اما بی گمان از اولین کلماتی است که کودک پس از تولد می شنود. انتخاب نام، فقط انتخاب یک کلمه نیست بلکه هویتی است که تا آخر عمر با فرد همراه است. بنابراین طبیعی است که نقش مهمی در زندگی فرد داشته باشد.
کودک و نام
یکی از دغدغه های اصلی والدین پس از تولد فرزندشان، انتخاب نام است. به گزارش خبرگزاری مهر گاهی والدین برای نام گذاری فرزندان خیلی دیر تصمیم می گیرند و قبل از تولد تصمیم جدی گرفته نمی شود.
این امر باعث می شود پس از تولد اطرافیان اعمال سلیقه کنند و چه بسا نام ناخواسته و تحمیلی برای فرزند تازه متولد شده انتخاب شود.
در چنین مواردی والدین از دخالت اطرافیان شکایت دارند در صورتی که باید خود را بابت کوتاهی در انتخاب نام سرزنش کنند.نام بدون شک یکی از نمودارهای شخصیت و استقلال فرد است.
نتایج تحقیقات نشان می دهد که کودکان از حدود ۲ تا ۳ سالگی نام خود را تشخیص می دهند. در واقع در این دوران، کودک از خود به عنوان یک شخص جداگانه سخن می گوید.
نام، یک کودک را از دیگر کودکان متمایز می کند و جنس او را نشان می دهد. به همین دلیل کودکان چندان میل ندارند نامی داشته باشند که بین دختر و پسر مشترک است.
نام های مذهبی
یکی از حقوق فرزندان بر والدین این است که نام زیبایی بر او بگذارند. حضرت محمد(ص) می فرمایند: «اولین بخشش و عنایت پدر و مادر به فرزندان، انتخاب نام نیکو است.»
همچنین می فرمایند: «بهترین نام ها عبدا... و عبدالرحمن است و نام هایی مثل حبیب، امین، مسعود، صابر، صدیق، مهدی، هادی، مرتضی، مجتبی، صادق، موسی و مریم، سوسن، زهره، زکیه، زهرا، طیبه، آمنه، طاهره، خدیجه، آسیه، راضیه، مرضیه، رضیه و معصومه هم از نام های نیکوست.
علی سلیمی کارشناس ارشد علوم تربیتی نیز با اشاره به این که نام نیکو انگیزه نیکوکاری و گرایش به سمت الگوهای مطلوب را در فرد ایجاد می کند و نام های تحقیرآمیز فرد را به انزوا و پرخاشگری سوق می دهد، به خراسان می گوید: وقتی نام های مذهبی روی کودکان می گذاریم خود کودک از این که همنام حضرت فاطمه زهرا(س) یا امام حسین(ع) است، لذت می برد و از لحاظ روانی بار مثبتی برای وی دارد.
یکی از دلایلی که والدین به نام گذاری کودکان به اسماء الهی و ائمه اطهار(ع) توصیه شده اند، همین است. این نام ها اگر از شخصیت هایی گرفته شده باشد که در تاریخ به بزرگ منشی و نیکی از آن ها یاد می شود، کودک بعدها هویتی ارزشمند و مطلوب پیدا می کند.
نام کودک باید به گونه ای باشد که فرد بتواند در آینده از شخصیتی که نامش از او گرفته شده است، الگوبرداری کند. شخصیت هایی مثل اسکندر یا چنگیز که خونخوار بوده اند الگوی مناسبی نیستند.
بنابراین انتخاب چنین نام هایی اشتباهی است که بسیاری از والدین مرتکب می شوند و زیبایی ظاهری یا کم بودن آن نام را دلیل این نام گذاری عنوان می کنند.
سنت ها در نام گذاری
استفاده از نام و نام گذاری در فرهنگ های مختلف، متفاوت است. یکی از سنت های جاری در نام گذاری که هنوز در بعضی مناطق کشور جاری است، گذاشتن نام پدربزرگ و مادربزرگ روی نوزاد تازه به دنیا آمده است.
هدف از چنین کاری معمولا این است که اگر بزرگ خانواده درگذشته است، با گذاشتن نامش یاد او را زنده نگه دارند. برخی هم با این کار قصد دارند میزان احترام و علاقه خود را نسبت به بزرگ ترها نشان دهند.
یکی دیگر از سنت های نام گذاری فرزندان این بود که معمولا در شب ششم تولد نوزاد که جشن و شب نشینی برگزار می شد، همه اقوام به خصوص پدربزرگ، مادربزرگ و بزرگان خانواده گردهم می آمدند و با تبادل نظر نامی انتخاب می کردند و در حاشیه قرآن، دیوان حافظ یا کتاب ارزشمند دیگری همراه با روز و ماه و سال و ساعت تولد ثبت می کنند و مواقعی که اتفاق نظر نبود با رای گیری و رعایت احترام همگی نام انتخاب و درج می شد.
گاهی با استفاده از قرآن یا تفال از حافظ نام گذاری انجام می شد. در بعضی خانواده ها انتخاب نام به عهده مادربزرگ، پدربزرگ، عمو، دایی، خاله یا عمه گذاشته می شد.
انتخاب نام های امروزی
شکی نیست که انتخاب نام مناسب برای فرزندان نشانه فرهنگ، اعتقاد، سلیقه، سلامت و حسن انتخاب والدین است. با این حال این روزها گرایش به نام های غریب و کم کاربرد که در معرض پرسش و کنجکاوی دیگران قرار بگیرد، بسیار زیاد شده است.
نام هایی که بلافاصله پس از شنیدن آن می پرسیم «یعنی چی»؟ متاسفانه پدر ومادرهای امروزی از این که نام فرزندشان به اصطلاح تک است با غرور یاد می کنند در صورتی که همین نام در تقلیدهای سطحی فراوان و عادی می شود.
به گفته سلیمی گرایش به نام های غربی بیش از نام های ایرانی در برخی خانواده های امروزی رواج پیدا کرده است. نام هایی که اصلا در فرهنگ ما معنایی ندارد.
مثل «النا» که معلوم نیست چه معنایی دارد. واقعیت این است که چشم و هم چشمی و مدگرایی مدت هاست به حیطه فرزندپروری ما رسوخ کرده است و بسیاری از والدین تحت تاثیر این پدیده و برای این که از دیگران عقب نمانند به نام های غربی گرایش پیدا کرده اند.
گاهی نام یک چهره مقطعی مثل یک ستاره سینما یا ورزشکار انتخاب می شود که ممکن است چندی بعد در ذهن ها فراموش شود.
دلیل این که بر نام های مذهبی تاکید بیشتری می شود این است که این نام ها ماندگار است، کهنه نمی شود، با مسماست و الگوهای مناسبی هم در اختیار فرد قرار می دهد.
بسیاری از مردم معنای نام ها را نمی دانند و اگر بدانند دیدشان نسبت به آن عوض می شود. مثلا «زینب» یعنی «زینت پدر» که اسم بسیار زیبایی است و فرد با چنین اسمی ناخودآگاه احساس اعتماد به نفس می کند.
ادامه مطلب ...