خشونت علیه زنان

یکی از بزرگترین و مهمترین پژوهش ها درباره خشونت علیه زنان در ایران، یک طرح ملی است که چند سال پیش اجرا شد. پژوهشی که تعدادی از جامعه شناسان ایرانی از جمله محمود قاضی طباطبایی، علیرضا محسنی تبریزی و سید هادی مرجایی ، مجری آن بودند و برخی از استادان دانشگاه های ایران همچون شکوه نوابی نژاد، نسرین مصفا، شهلا معظمی، شهرام رفیعی فر، مقصود فراستخواه، احمد رجب زاده و ... با آن همکاری داشتند. همچنین صدها پژوهشگر و پرسشگر در قالب این طرح در 28 استان کشور به بررسی پدیده خشونت خانگی علیه زنان پرداختند.

پژوهشی که انجام فاز مطالعاتی آن، تهیه پرسشنامه ها، اجرای مرحله میدانی، جمع آوری اطلاعات و تنظیم گزارش نهایی اش بیش از سه سال زمان گرفت. گزارش نهایی این طرح که شامل یافته های تکان دهنده ای درباره خشونت خانگی علیه زنان در شهرهای مختلف ایران بود، بالاخره در اواسط سال 1383 آماده شد.

گزارش های این تحقیقات هنوز برای عموم مردم منتشر نشده است، اما در کتابخانه مرکز پژوهش وزارت کشور برای روزنامه نگاران، پژوهشگران و دانشجویان قابل دسترس است. کارفرمای این طرح ، دفتر امور اجتماعی وزارت کشور و شریک پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی نیز با آن همکاری داشتند. این طرح ملی یک شورای سیاستگزاری هم داشت که عبدالواحد موسوی لاری وزیر کشورسابق و تعدادی از معاونانش جزو آن بودند. محمود قاضی طباطبایی مجری این طرح ملی، برای توصیف ابعاد خشونت خانگی علیه زنان در ایران، انواع مختلف آن را در هشت گروه تقسیم بندی کرده است:خشونت های زبانی، روانی، فیزیکی، حقوقی، جنسی، اقتصادی، فکری و آموزشی و مخاطرات.
آمارهای طرح ملی نشان می دهد که 66 درصد زنان ایرانی، از اول زندگی مشترکشان تاکنون، حداقل یک بار مورد خشونت قرار گرفته اند. با این حال میزان و انواع خشونت خانگی در استان های مختلف ایران از تنوع و تفاوت های زیاد و معناداری برخوردار است.

زنان در بندرعباس از اول زندگی مشترک خود تاکنون، بیشتر از زنان سایر نقاط ایران مورد خشونت قرار گرفته اند. اما در میان زنانی که مورد خشونت قرار گرفته اند، این زنان زاهدانی هستند که بیشترین و شدیدترین خشونت ها را تجربه کرده اند. زنان بندرعباس در طول یک سال دفعه های بیشتری مورد خشونت خانگی قرار داشته اند و زنان یاسوج به دفعات کمتری با آن روبرو شدند. گزارش های این پژوهش آکنده از انواع جدول های آماری و آکادمیک است که شاخص های خشونت خانگی را به تفکیک «از اول زندگی مشترک» و «در طول یک سال » بیان می کند.

خشونت های فیزیکی و روانی

دکتر قاضی طباطبایی و همکارانش از یک اصطلاح خاص برای توصیف گروهی از خشونت های خانگی علیه زنان استفاده کرده اند:خشونت فیزیکی نوع اول:این خشونت ها شامل گاز گرفتن، گرفتن و بستن، زندانی کردن، چنگ انداختن و کشیدن مو، اخراج از خانه، کتک کاری مفصل، محروم کردن از غذا و... می شود. از این لحاظ زنان در خرم آباد در طول یک سال بیش از سایر زنان ایران مورد خشونت واقع می شوند و زنان در شهرکرد دفعه های کمتری مورد خشونت نوع اول قرار می گیرند.

پژوهشگران طرح ملی بررسی پدیده خشونت خانگی «سیلی، لگد و مشت زدن، کشیدن و هل دادن، محکم کوبیدن در، به هم زدن سفره و میز غذا و شکستن اشیای منزل» را خشونت فیزیکی نوع دوم نام داده اند و وضع زنان ایران را در 28 مرکز استان در این باره بررسی کرده اند. در میان زنانی که تحت خشونت نوع دوم بوده اند باز هم زنان بندرعباس به دفعات بیشتری آن را تجربه کرده اند و زنان کرمانی در طول سال کمتر مورد این خشونت قرار گرفته اند.

خشونت هایی روانی و کلامینوع دیگری از خشونت هایی است که در خانه علیه زنان استفاده می شود، که عبارت است از: به کار بردن کلمات رکیک و دشنام، بهانه گیری های پی درپی، داد و فریاد و بداخلاقی، بی احترامی، رفتار آمرانه و تحکم آمیز و دستور دادن های پی درپی، قهر و صحبت نکردن و... از این بابت زنان اصفهانی در طول یک سال بیشتر و زنان بوشهری کمتر از سایر زنان ایرانی تحت این نوع خشونت واقع شده اند.